Bitişik mi ayrı mı: Var olmak, yer almak, kastetmek
SORU
Sevgili Gramer Abla,
Simdi bu yazacagim bir gramer sorusu olmayabilir ama benim kafamin karisik oldugu bir konu var. Sana sormadan edemeyecegim. Siteni buldugumda kendimi sansli hissettim:
Var olmak veya yer almak gibi fiilerin nasil yazildigini bir turlu ogrenemiyorum. Bazi editorler varolmak/yeralmak yanlisi bazilari degil. Nedir ya da ne olmalidir bunun mantigi?
Simdiden tesekkurler,
E.
——————————————-
ÖNERİLER
Sevgili E,
Öncelikle şunu belirtmek isterim, “Gramer Abla”yı komik bir ifade olduğu için seçtim. Elbette bana gramer ve dilbilgisi dışındaki dille ve yazıyla ilgili konularda da soru yöneltebilirsiniz.
Bir ifadenin ayrı mı yoksa bitişik mi yazıldığını öğrenmek için şöyle düşünmek işe yarar: Eğer iki kelimeden biri bu ifade içinde anlam değiştiriyorsa veya yazılışı değişiyorsa, sadece bu durumda bitişik yazılır. Örneğin “bir şey” ayrı yazılır, çünkü bahsi geçen “BİR” tane “ŞEY”dir. İki kelime de kendi anlamlarını kaybetmezler.
Ama “birtakım” bitişik yazılır, çünkü “takım” anlamını kaybeder. “Birtakım”, kimi, bazıları anlamlarına gelen bir sıfata dönüşmüştür.
Sorun aslında birleşik fiillerle ilgili. Aynı kural bunlar için de geçerli. “Var olmak”, “sağ ol”, “yer almak”, “var etmek”, “hoş tutmak”, “ant içmek”, “söz vermek”, “sevk etmek”, “fark etmek”…
“Var olmak”la ilgili dikkat etmen gereken bir husus var yalnız: “Varoluş” ve “varoluşçuluk” bitişik yazılır. Eğer bu anlamda, örneğin bir felsefe metninde kullanılıyorsa, “varolmak” da bitişik yazılır.
Bazı editörlerin “varolmak” ve “yeralmak” birleşik fiillerini bitişik yazdığını söylemişsin. Evet, kişisel fikrimi sorarsan “farketmek”, “kastetmek”, “sevketmek” bana da yanlış gelmiyor. Ancak bu yazılışlarda keyfiyete yer bıraktığımızda dilde tutarsızlıklar oluşuyor. Ben her zaman yukarıdaki kurala göre muhakeme etmeyi tercih ediyorum. Diyebilirsin ki “yer almak”taki “yer” de bildiğimiz “yer” değil, ama kelimenin elle tutulmayan bir anlamı da var (“yeri doldurulamaz”da olduğu gibi). Bence “anlamı değişmiyorsa ayrı” kuralını takip edersen hata yapma ihtimalin düşer.
Yazılışı değiştiğinde de bitişik yazıldığını unutma. Bunun için de en iyi örnek “kastetmek”. “Kasıt”tan geldiği ve kelimenin yazılışı değiştiği, aradaki “ı” düştüğü için bitişik yazıyoruz bu fiili.
Sorularını her zaman beklerim.
Sevgiler,
GA
Gramer Abla 
Merhaba ablacığım. :) Benim adım Gizem. On üç yaşındayım, yedinci sınıfta okuyorum. Merak ettiğim bir konuya bakarken sitenizi gördüm, çok ilgimi çekti. Sorumu bu yorum bölgesine yazmak istedim, umarım beni cevapsız bırakmazsınız. Bazı kelimeler birleşik olduğu için bitişik yazılır ama birkaç kelimenin yazılışına bir türlü karar veremiyorum. Tam “Tamam, bu bitişik yazılır.” diyorum, sonra bakıyorum ve başka bir yerde ayrı yazılışıyla karşılaşıyorum. ;) Rica etsem bana “sağ ol, hoşçakal, hoş geldiniz” kelimelerinin ayrı mı yoksa bitişik mi yazıldığı hakkında bilgi verebilir misiniz ? Şimdiden teşekkürler, sevgiler. :-)
Sevgili Gizem,
Öncelikle bu kadar geç cevap yazabildiğim için özür diliyorum. Gramer Abla’lığı biraz ihmal ettim son zamanlarda.
Hangi kelimelerin bitişik yazıldığı konusunda tereddüt etmekte haklısın. On üç yaşındaysan sen hatırlamazsın ama bu yazım kuralları devamlı değişip durdu. Şu anda “sağ ol”, “hoşça kal” ve “hoş geldin” ayrı yazılıyor. Ne yalan söyleyeyim, ben de yadırgıyorum. “Sağol”u bitişik yazıveriyorum, sonradan hatırlıyorum ki ayrıydı. Vaktiyle çok değerli bir hocamdan öğrendiğim şu kuralı aklında tutarsan elinin altında sözlük (veya TDK’nın internet sitesindeki sözlüğe bakmak için internet) olmasa bile doğru yazılışı bulursun: İki kelime bir araya geldiklerinde birinin veya ikisinin birden anlamı değişiyorsa, o zaman bitişik yazacaksın. Anlam değişmiyorsa ayrı yazacaksın, çünkü bitiştirmek için bir sebep yok. “Sağ olsun” dediğin zaman mesela, kelimenin tam anlamıyla o kişinin “sağ” olmasını, yani çok yaşamasını diliyorsun. “Çok yaşa”yı nasıl bitişik yazmıyorsan “sağ ol”u da bitişik yazmamalısın.
Bu kuralları aklında tut ama elinin altında her zaman iyi bir sözlük ve imla kılavuzu bulundur. Ben TDK’nın internet sitesinden çok sık faydalanıyorum, ayrıca Necmiye Alpay’ın Metis Yayınları’ndan çıkan Türkçe Sorunları Kılavuzu da hep yanı başımdadır. Sana bu satırları yazarken de “yanı başında”yı kontrol ettim mesela. Bitişik yazasım vardı, meğer ayrı yazılıyormuş. “Yanı sıra” da aynı şekilde ayrı yazılıyor.
Sorularını gramerabla@gmail.com adresine de gönderebilirsin, her zaman beklerim.
Sevgiler,
GA
başkaları da ayrı yazılır demi
Sevgili Berrak,
“Başkaları da” derkenki “da” ayrı yazılır, evet.
Yorumunun sonuna eklediğin “demi” ifadesi de, bu Demi Moore’a hitaben yazılmış bir soru değilse “değil mi” anlamına geliyor herhalde. Eh, onu da ayrı yazmalısın çünkü soru eki olan “mi” her zaman ayrı yazılır. Konuşma diliyle yazmaya kalktığımızda “di mi” diye kısalttığımız oluyor, ben de arkadaşlarımla cep telefonu uygulamaları üzerinden yazışırken kısaltıyorum. Ama yazı dilinde “değil mi” şeklinde yazmalısın.
Sevgiler,
GA
o gün ayrı yazılır demi
Evet, ayrı yazılır.
lütfen yazdıklarıma bir cevap verin bu benim için çok önemli
gramer ablayı komik bir ifade olduğu için seçtim bu arada ama burası güzelmiş
Gramer Abla’yı ben de komik bir ifade olduğu için seçtim. Bu ismi seçtiğimde İngilizce için benzer bir hizmet veren “Grammar Girl”ü pek tanımıyordum ama ismini duymuştum. Ondan da esinlendim tabii. İngilizce yazım kurallarıyla ilgileniyorsan Grammar Girl’ün de çok şeker bir sitesi var: http://grammar.quickanddirtytips.com
bir de deki de ayrı mı yazılır
evet ayrı yazılır çünkü buradaki”-de” bağlaçtır ve ayrı yazılmalıdır.
Öncelikle Merhaba
Ben bu birleşik ayrı yazımlarla ilgili sizden pratik ve genel bir bilgi, almak istiyorum.
Doğrusunu söylemek gerekirse çoğu zaman ayırt edemeyip karıştırıyorum ve kurallarda kendi arasında bazen çelişebiliyor.Sanırım sizin yardımınıza ihtiyacım var bana da ters çözerken ya da konu tekrarı yaparken ayırt edebilmem için bir kaç bilgi verir misiniz?
– Nasılsın?
– İyilik, sen nasılsın?
– “Ben de iyiyim” midir yoksa “Bende iyiyim” diye mi cevaplamak gerekir…
“Ben de iyiyim” çünkü buradaki “-de” bağlaçtır ve bu ayrı yazılmalıdır.
Sayın gramerabla soracağım acil birşey var herşey,pekçok,hiçkimse,hiçbir gibi sözcükler ayrı mi yazılır yoksa birleşik mi bir türlü anlayamıyorum bu gün de sınavda çıktı hiç yapamadım lütfen yardımcı ol
merhaba gramer abla ben ebrar 8. sınıf öğrencisiyim sitenizi büyük bir ilgi ile takip ediyorum ve size tesekkür ediyiorum öncelikle sayıların yazamında çok iyi olduğumu söyleyemeyeceğim bu hakkında bilgi verirseniz çok sevinirim şimdiden teşekkürler
yani anlamlarını yitirmişse o birleşik kelime anlamlarını kaybediyorsa birleşik mi yazılır ? umarım soruma cevap verirsin gramer abla
Gramer Abla;
Ben ayrı ve bitişik yazılan kelimeler hakkında bilgi toplamaya çalışıyorum ama internette buna dair hiç bir bilgi yok. Tam 2 saattir arıyorum hiç bir şey bulamadım. Sonra siteni gördüm ilgimi çekti ve girdim. Sonra yorumlaa göz attım hemen hemen herkes ayrı veya bitişik kelimelerle ilgili sorular sormuş bende yazayım nolcak sanki dedim. Bana ayrı ve bitişik kelimeler hakkkında bilgi verirmisin
Merhaba Gramer Hanım,
–Ama “birtakım” bitişik yazılır, çünkü “takım” anlamını kaybeder. “Birtakım”, kimi, bazıları anlamlarına gelen bir sıfata dönüşmüştür.
— Yukarıdaki cümleyi siz yazmışsınız. Yalnız ben de bir şey eklemek istedim.
Birtakım kelimesi durum belirtirse bitişik yazılır; Ama sayı belirtirse her zaman ayrı yazılır.
Örnek:
— BİRTAKIM İNSANLAR, BİRTAKIM TOPLULUK,…
— MÜSABAKALARA BİR TAKIM DEĞİL BEŞ TAKIM ALINACAKMIŞ..
— BİR TAKIM FİNCAN …
Gramerabla ben sürekli bu bitişik mi ayrı mı yazacağım diye karıştırıyorum yakında bir sınavım var lütfen yardımcı olur musun?
Bu ayrı yazılır elbette.
“keyfiyetine” demişsiniz oysa bu sözcük “nitelik” anlamındadır ve doğrusu “keyfiliğine” olmalıydı. Saygılarımla.
Merhaba benim adım da GİZEM benim 7.sınıfım 13 yaşındayım sayfanızı çok beğendim bana bir daha keliesinin nasıl yazıldığını yazarsanız sevinirim
Merhaba Grammer Ablacığım.Benim de bir sorum var izninle:
“Özlemek” sözcüğünün kök halinin ne olduğunu söyleyebilir misin?
kök hali ” özle ” ‘dir
beni de ayrımı yazılır
evet ayrı yazılır
yardımcı olabilirmissiniz kelimesindeki olabilirmisiniz nasıl yazılır beceremiyor ne yapmam gerekiyor.
olabilir misiniz
Lütfen yardımcı olun Pazartesi TEOG sınavım var ! ” Takılı verdim ” ve ” Yedi kat ” bu sözlerden hangisinde yazım yanlışı yoktur ?
” park etmek ” ayrı mı yazılır
Şu an bildiğim kadarıyla evet.
Tamam, kelimenin anlam değişiyorsa bitişik yazılır. Yukarıda da sormuşlar yanıt vermemişsiniz. Benim en çok takıldığım kelime, “hoşgeldiniz” Benim bildiğim de HOŞ ve GELDİNİZ kelimeleri ayrı yazılmalı. AMA BEN HİÇ BİR YERDE BU İKİ KELİMENİN AYRI YAZILDIĞINI GÖRMEDİM. BENİM BİR DÜĞÜNÜM OLDU, AFİŞİ, “HOŞ GELDİNİZ” şeklinde yazdırdım, beni ikaz ettiler. Bitişik yazdırman gerekirdi dediler. Biraz bu kelime üzerinde durur musunuz?
Yukardaki sorunun cevabın kim ve ne zaman verecek????? Aradan 6 ay geçti. Gramer Abla uyuyor mu?
Gramer Abla uyuyordu, uyandı. “Hoşgeldin” kalıplaşmış bir ifade. Bu anlamda yazılışı tartışmalı. Yukarıda bahsettiğim sözcük birleştirme kurallarına göre ayrı yazılması makul; dilin kurallarına göre kendi içinde tutarlı. Ancak kalıplaşmış bir ifade olduğu için gözümüze yanlış görünüyor. “Hoş bulduk” da aynı şekilde ayrı yazılıyor. “Hoşça kal” da yine eskiden bitişik yazıp 90’lardan sonra ayırmaya başladığımız ifadeler arasında. İtiraf edeyim ki bana da ters geliyor ama bütün sözlükler ayrı gösteriyor şu anda. Ben de bu kurala riayet ediyorum.
Bana 10 Tane Soru Verirmisin Gramer Abla Ayrı Ve Birleşik Yazılan Kelimelerle İlgili
gramer abla soruları göremedim
Gramer abla 12 yaşındayım .7.sınıf öğrencisiyim yarın türkçe yazılım var.bir takım kelimesinde anlam deyişiyomu. Neden ayrı yazılır?.bir kelimenin bitişik olduğunu nasıl anlarız.illaki anlam deyişikliğimi olucak?.bu sorularımı lütfen acil okurmusun yazılıya çalışıcam…
Lütfen acillll yardımmmmmmmmm
Gramel abla geberdinmi ne zaman sölicen adı batasıca :D
Offffffffffffffffffffffffffffff gebermiş heralde ruhuna el fatiha
Berk evladım, senden özür diliyorum. Internet ortamlarından uzak kalmam icap etti. “Birtakım insanlar” derken bitişik, “futbol takımları sahaya çıktı, bir takım eksik” derken ayrı. Yani kelime anlamıyla “takım”dan bahsediyorsan ayrı (örneğin spor takımı manasında).
hoşgeldiniz ayrımı yazılır bitişikmi
bitişik yazılır inamıyorsan başka yerlerede bak
Değerli gençler, lütfen sözlük kullanın. Türkçe konusunda internet kaynaklarına güvenmek yapabileceğiniz en saçma şey. tdk.gov.tr adresinde çevrimiçi sözlükler mevcut. Oradan bakınız. “Hoş geldin” ayrı yazılır.
çok önemli bir sorum olacak da mesela bir şey ayrımı yazılır yoksa bitişik mi
“bir şey” ayrı yazılır. “şey” her zaman ayrı yazılır.
Bir şey her zaman ayrı yazılır
Kaybetmek mi doğrudur yoksa kayıp etmek mi
” kaybetmek ” doğrudur.
slm abla gidebilir miyim ayrı mı bitişik mi yazılır
ayrı yazılır. ” gidebilir miyim? “
yanı sıra neden ayrı yazılıyor? buradaki ‘sıra’ tek başına ‘sıra’ anlamı ifade etmediğine, taşımadığına göre, neden ayrılıyor?
Haklı bir soru. Ben de senelerce bitişik yazdım “yanısıra”yı. Biz lisedeyken bitişikti valla. Fakat ne zaman bilmiyorum, TDK ayırdı (bana kalırsa doğru bir karar değil ama kurum bir kural koyunca uyuyoruz). “Peşi sıra” ve “yanı sıra”yı benzer ifadeler olarak düşünün. Ayrı yazılması daha makul gelecek ve aklınızda kalacaktır.
Ak PaK nasıl yazilir
Ayrı yazılır.
Merhaba abla ben emir
Bir yerler ayrımı yazılır
“Bir yerler” ayrı yazılır
Sorum
De ve ki nin yaziminda durmadan karisiklik yasiyorum. Genelde de veya ki yi cumleden cikarinca anlam bozuluyorsa bitisik yazmalisin diyorlar ama bu her soru kalibina uymuyor tabii. Yorumlarda dikkat ettim baglacsa sunu yapabilirsiniz gibi tavsiyelerde bulunmussunuz. Rica etsem bana bu konuda yardimci olur musunuz ? Simdiden tesekkurler
Peki, şöyle düşünmeye çalışın: “de”nin yerine “dahi” koyup okuyun, oluyorsa ayrı. Olmuyorsa bitişik. Ki için ise şöyle düşünün: “Seninki” gibi iyelik belirtmiyorsa, anlamı güçlendiriyorsa (öyle büyük ki) ayrı. Cümleyi sesli okuyarak hayal etmeye çalışın. “Bir de şöyle bir şey var yalnız” derken “Ben ikiye gidiyorum, sen birde misin?” cümlesindeki vurgu mu var? Ayrı yazılan “de” ve “ki”ler vurgulu olur çünkü her ikisi de anlamı güçlendirir. Bu arada yerine “dahi” koyun dedim ama “daaahi” diye okunan değil, “a”sı kısa okunan “dahi” bu :)) Yani “ben dahi bilmiyorum burada ne anlatmaya çalıştığını” manasında kullanıyorsanız “ben de bilmiyorum” diye yazacaksınız. “Bende para yok” diyorsanız bitişik. Bir yol daha: Nerede/kimde sorusunun cevabıysa bitişik, değilse ayrı. Takıldığınız örnek olursa tekrar yazın bana.
Ben pekçok birkaç bir takım her biri herhalde gibi kelimelerin ayrı mı birleşik mi olduğunu yapamıyorum
Merhaba,
Burada kullanilan bir kelime aklima takildi sormak istiyorum. Bir kelime bitisik yazilir, evet ama birlesik de yazilabilir mi?
Simdiden tesekkurler
Ozgur
ablacım on beş sayısı bitişikmi yazılır ayrımı
ayrı
Berkayın ayrımı yazılır
Yanıbaşında nasıl yazılır? Ayrı bitişik?
Yanısıra ayrı mi yoksa bitişik mi yazılır
l
lütfen acil cevap verin nolur,şimdi hani türkçem kelimesi varya orda ki em neden ayrı yazılmıyorda bitişik yazılıyor nolur cevap ver gramerabla nolur yarı sınavım var lütfen
l
lütfen acil cevap verin nolur,şimdi hani türkçem kelimesi varya orda ki em neden ayrı yazılmıyorda bitişik yazılıyor nolur cevap ver gramerabla nolur yarın sınavım var lütfen
öğrenebilirmiyim bitişik mi yazılır
Vazgeçmiyorsun boyle mi yaziliyor
Evet. Soru eki olan “mi” ayrı yazılır. “Vazgeçmiyorsun”daki “mi” hecesi olumsuzluk belirten “-me / -ma” ekidir. Bitişik yazılır.
var olmak kelimesi birleşik kelimemi türemiş kelimemi basit kelimemi
Selam benim bir sorum olacaktı harplerindenberi bitişik mi yoksa ayrı mı yazılır
Gramer Ablacım Telefon etmek ve hissetmek niye biri ayrı biri birleşik yazılır.
Şimdiden Teşekkür ederim
Çabuk cevap verirmisin nolur Çabuk çabuk sınav var abla Allah Razı olsun …